లిక్కర్ వాంటెడ్
పుట్టన్న గేలం తీసుకుని చెరువుకెళ్లాడు. ఎక్కడ తవ్వినా ఒక్క ఎర కూడా కన్పించలేదు. దగ్గర్లో ఒక పిట్ట ఎరని చీలుస్తూ కన్పించింది. ఒడుపుగా పిట్టని పట్టి, ఎర లాగేసుకుని ప్రతిఫలంగా తన దగ్గరున్న బ్రాందీలోంచి 4 చుక్కలు పిట్ట నోట్లో పోసి గాల్లోకి వదిలేశాడు. తర్వాత గేలమేసి తాపీగా ఒడ్డున మందు కొడుతూ కూర్చున్నాడు.గంట తర్వాత - ఎవరో వీపుని పొడుస్తుంటే వెనక్కి తిరిగి చూశాడు .
పిట్ట మరో 3 ఎరలను తీసుకొచ్చింది.
కడదాకా రుణపడి ఉంటా
"డాక్టర్‌గారూ, చాలా పేదవాడిని. మీరు అడిగినంత ఫీజు ఇచ్చుకోలేను. నాకొచ్చిన జబ్బు నయం చేస్తే జీవితాంతం పైసా తీసుకోకుండా మీ కుటుంబానికి పని చేసి పెడతా'' దీనంగా అన్నాడు ఏడుకొండలు."సర్లే! గాలి పీల్చు ... ఇంతకూ ఏం పనిచేస్తుంటావు?'' స్టెతస్కోప్ రోగి గుండెకు ఆనించి, నవ్వుతూ అడిగాడు డాక్టర్.
"కాటికాపరినండి, శవాలు కాలుస్తుంటాను'' ఊపిరి వదులుతూ చెప్పేడు ఏడుకొండలు.
రాత్రుళ్లు కూడానా!
" ఏంటయ్యా? ఆఫీసుకు ఇంత ఆలస్యంగానా రావటం?'' కోపంగా అడిగాడు ఆఫీసరు."నిద్ర లేవడం ఆలస్యం అయింది సార్'' మెలికలు తిరిగేడు దైవాధీనం.
"వ్వాట్? నీవు ఇంటి దగ్గర కూడా నిద్రపోతావా?'' నోరు తెరిచాడు ఆఫీసరు.
నిజాయితీ వెల
"అడుక్కునే వాడికి ఒక్క రూపాయో, రెండు రూపాయలో వేస్తారు గానీ, ఏకంగా 20 రూపాయలు వేశావేం?'' అరిచాడు భర్త భాస్కర్రావు."ఉట్టినే వేశాననుకున్నారా? వాడి మాటల్లో నిజాయితీ కన్పించింది'' నెమ్మదిగా అంది కోమలి.
"ఏమిటో ఆ నిజాయితీ?'' వ్యంగ్యంగా అన్నాడు భాస్కర్రావు.
"అచ్చం రంభలా ఉన్నానన్నాడు. అది చాలదా?'' ఎదురు ప్రశ్నించింది కోమలి.
కష్టపడి కొట్టేశా మరి
"అయ్యో! పర్స్ పోయింది. అందులో పది వేలున్నాయి. ఇచ్చినవాళ్లకు వంద రూపాయలు ఇస్తాను'' లబోదిబో అన్నాడు చెంగల్రావు."నాకిస్తే ఐదు వందలిస్తా'' చెప్పేడు పక్క పాసింజరు.
"నాకిస్తే వెయ్యి రూపాయలిస్తా'' మరొకడన్నాడు.
"నాకిస్తే అందులో సగం, అంటే అయిదువేలూ ఇచ్చేస్తా'' అరిచేడు మరొకడు.
"అమ్మా? ఆశ, అప్పడం. ఎవరికీ ఇవ్వకపోతే పదివేలూ నావేగా?'' నోరుజారి దొరికిపోయాడు గంగులు.
బతికిపోయావు!
"నాకు పదిమంది పిల్లలు పుట్టిన తర్వాత తెలిసిందే, మా ఆయనకు నా మీద ప్రేమ పోయిందని'' కన్నీళ్లు పెట్టుకుంది వరలక్ష్మి."అందుకు సంతోషించు. ప్రేమ అలాగే ఉండి ఉంటే ఇంకెంతమంది పిల్లల్ని కనాల్సివచ్చేదో ఆలోచించు!'' ఓదార్చింది సుబ్బలక్ష్మి.
ఎవరీ బిస్మిల్?
ఏరుకునేందుకు జోలె సర్దుకుంటున్న బిచ్చగాని పాత్రలో చిత్రంగా చుట్టలు చుట్టే చలి ఒకటి కాదు. ఆ రాత్రి ఏమవుతుందోనని తెల్లవార్లూ నలిగి ఆస్పత్రి బయట కన్నతండ్రి ఒకడు భయం భయంగా తాగే టీనీళ్ల పొగలను తేలిగ్గా తుంచే చలి ఒకటి కాదు. ఏ తల్లి బిడ్డో ఏ తండ్రి గుండెల మీద పెరిగిన కొడుకో నగరానికి చేరి అగచాట్లకు సోలి దారిపక్క పడుకుంటే కనికరం మరిచి ఛాతీ మీద చరిచి గజగజమని లేపే చలి ఒకటి కాదు. గూర్ఖాలు కాసే శ్రీమంతుల ప్రహరీ పక్కన విధిలేక ఓడించలేక లోనికి పోలేక నిస్సహాయంగా జారి బొరోమని ఏడ్చే చలి ఒకటి కాదు. మొగుడి ఆలింగనంలో మరోసారి కరుగుతున్న ముదిత కొనగోటిపై ముసిముసిగా నవ్వుతూ దుప్పటి సరిగా లాగే చలి ఒకటి కాదు.
ఆమె బతికింది 23 ఏళ్లే. అయితేనేం... ఆమె జీవితం ఓ ఒరవడి, సాహసం, ఓ ఉదాహరణ. ఆమె ఝాన్సీకి మహారాణి... కానీ సదా అవరోధాలు, అవమానాలు ఆమెను వెంబడించాయి. అయినా ప్రాణం ఉన్నంతవరకు పోరాడిందామె. కష్టాలకు కుంగిపోకుండా రెట్టించిన పట్టుదలతో యుద్ధం చేయడమే జీవితమని నిరూపించిన ధీరనారి లక్ష్మీబాయి.
భర్త మరణించాక ఝాన్సీలక్ష్మీబాయికి కష్టాల మీద కష్టాలొచ్చాయి. బ్రిటిషర్లు ఆమెను తీవ్రంగా బాధపెట్టారు. దత్తత చెల్లదన్నారు. ఝాన్సీపై ఆమెకు హక్కులేదన్నారు. భర్త వదిలి వెళ్లిన వ్యక్తిగత స్థిరచరాస్తులు ఆమెకు చెందవన్నారు. ఖజానా అప్పుల్ని మాత్రం ఆమే తీర్చాలన్నారు. అయిదు వేల రూపాయల భరణాన్ని బిచ్చంగా వేస్తామన్నారు. పరోలా జాగిర్దారు, ఓర్జా రాణి, దాంతియా రాజుల్ని లక్ష్మీబాయిపై ఉసిగొల్పారు. చివరకు ఝాన్సీనే ఆక్రమించుకుంటున్నట్లు ప్రకటించారు.
మామగారు కన్యాదాత. అంటే దానం ఇచ్చే హోదాలో ఉన్నవారు. అల్లుడు దానం పుచ్చుకునే స్థితిలో ఉంటాడు. దాతగా మామగారికి ఆభిజాత్యం ఉండకూడదు. మామగారు తన కుమార్తెను ఆప్యాయంగా దానం చేయాలి. అల్లుడు మామగారిని తండ్రితో సమానంగా గౌరవించాలి. ఇక ఇచ్చుకోవడం పుచ్చుకోవడం అన్నవి మామా అల్లుళ్లను బట్టి ఉంటుంది. మనుచరిత్రలో స్వరోచి, మనోరమల వివాహ సమయంలో స్వరోచి మామగారు స్వరోచికి విమానాన్ని బహుమానంగా ఇచ్చాడు.
శ్రీమన్నారాయణుడు క్షీరసాగరంలో ఉంటాడు. శివుడు హిమాలయాల మీద నివసిస్తాడు. ఒకరకంగా వీరిరువురూ ఇల్లరికపుటల్లుళ్లే. అయితే శివ కేశవులిద్దరూ మామగారింట్లోనే ఉన్నప్పటికీ, వారిని ఎప్పుడూ ఇబ్బందిపెట్టలేదు, వారి నుంచి ఏనాడూ ఏమీ ఆశించలేదు.
మన సంప్రదాయం... మనుష్యజాతినే కాక పశుపక్ష్యాదుల్ని కూడా ప్రేమించి, వాటికి కూడా ఉత్సవం చెయ్యమని చెబుతుంది. దాన్నే ‘కనుము’ పండుగగా సంక్రాంతి పండుగలో మూడవరోజును పేర్కొన్నారు మన పెద్దలు. నిజానికి ‘కనుము’ అన్నది ఒక పండుగను అనుసరించి వచ్చే పండుగ వంటి రోజు. మకరసంక్రాంతికీ, గ్రహణాలకీ, అమ్మవారి ఉత్సవానికీ, శవదహనానికీ మరుసటి రోజును కనుముగా పెద్దలు వ్యవహరించారు. కనుము అంటే ‘జాగ్రత్తగా చూడు’ అని అర్థం. అంటే ఆరోగ్యాన్ని జాగ్రత్తగా పరిశీలించుకోవలసిన రోజులు అని అర్థం. కానీ ఇందులో మార్పులు జరిగి, కేవలం మకరసంక్రాంతి జరిగిన మరునాడు వచ్చే పండుగను మాత్రమే ఈ పేరుతో ఉచ్చరించడం వాడుకలోకి వచ్చింది.
సంవత్సరకాలాన్ని రెండు భాగాలుగా లెక్కించి, ఉత్తరాయణం, దక్షిణాయనం అన్నారు. కర్కాటకరాశిలోకి సూర్యుడు మారినప్పటి నుండి ఆరునెలల కాలాన్ని దక్షిణాయనం, మకరరాశిలోకి మారినది మొదలు ఆరునెలల కాలాన్ని ఉత్తరాయణం అంటారు. నెలనెలా సూర్యుడు ఏదో ఒకరాశిలోకి సంక్రమణం చేస్తూనే ఉంటాడు, కనుక ప్రతిమాసం సంక్రాంతి వస్తుంది. అయితే దక్షిణాయన ఆరంభానికి మూలమైన కర్కాటక సంక్రమణానికీ, ఉత్తరాయణ ఆరంభానికి మూలమైన మకరసంక్రమణానికీ అధిక ప్రాధాన్యం ఏర్పడింది. అందులోనూ మకర సంక్రాంతికి ఉన్నంత విశేష ఆదరణ తెలుగునాట మరే పండుగకూ లేదేమో!
పిండివంటలు చేయించడం, అల్లుళ్ళు ఇళ్ళకు రావడం, బావమరదళ్ళ మధ్య చిలిపి సరసాలు. అబ్బో! ఇంతకాలం ఇంత పెద్ద హడావుడి కలిగించే పండుగ మరొకటి లేదన్నది వాస్తవం. అందుకేనేమో దీనిని మాత్రమే పెద్దపండుగ అన్నారు. 
సౌరమానం ప్రకారం సూర్యుడు ధనూరాశి నుండి మకరరాశిలోకి ప్రవేశించేనాడు జరుపుకునే మకరసంక్రాంతి పండుగలో ఎన్నో విశేషాలు ఉన్నాయి. వాటిలో ప్రధానమైనది ‘భోగి’. దీనిని పెద్ద పండుగ అయిన సంక్రాంతికి అనుబంధంగా, ఉపగ్రహంగా భావించకూడదు. ‘భోగి’ అరుదైన స్వతంత్ర పండుగ. దాని మరునాడు వచ్చే మరో పండుగే సంక్రాంతి అని తెలుసుకోవాలి. భోగి అనే పేరులోనే ఎంతో అంతరార్థం ఉంది. ఇది ఏ దేవుణ్నీ, దేవతనూ సూచించదు. ఎవరి పుట్టినరోజూ కాదు. మరి ‘భోగి’ అనే పేరు ఎందుకు వచ్చింది? ఎలా వచ్చింది?
భోగికి ముందు, తరువాత... చలిమంటలుగా పిలిచేవాటిని, ఈరోజు మాత్రం భోగిమంటలు అంటారు. దక్షిణాయనంలోని వర్షాలకు, చలికి దేహంలో పెరిగిన వాత లక్షణాలు, అనారోగ్యాలు నువ్వులనూనెతో, మూలికాగుణాలు గల క ట్టెలు, కంపలతో కాగిన నీళ్లతో అభ్యంగనస్నానంతో తొలగిపోతాయి. ఆరోగ్యం, నూతనోత్సాహం ఉత్తరాయణం వైపు నడిపిస్తాయి. భోగిమంటల్లో ఇంత అంతరార్థం ఉంది. దానిని బట్టి ఈ పండుగ ప్రాధాన్యాన్ని గ్రహించాలి. కాగిన ఆవుపాలు, కొత్తబెల్లంతో మెత్తగా ఉడికిన కొత్తబియ్యం నిండి పొంగి పొంగలిగా తయారుకావాలి. పొయ్యిలో పడకుండా జీవితాన్ని పరిపూర్ణం చేసుకోవాలి.